Veranderende consumptiepatronen
Tegelijkertijd zien we de verschuiving naar omnichannel, een snellere beschikbaarheid van producten, de opkomst van buurtwinkels en meer aandacht voor duurzame consumptie: hergebruik, biologische producten, korte keten, eerlijke handel …
De e-commerce is als winnaar uit al deze ontwikkelingen tevoorschijn gekomen met een gestage groei van de online aankopen (10% marktaandeel in 2019, bron: Fevad). In 2020 lijkt deze trend zich voort te zetten, dankzij de koopgewoontes die zijn ontstaan tijdens de lockdown.
In deze periode noteerden winkels een omzetgroei uit internetverkoop van +83% (cijfer voor het tweede kwartaal van 2020, bron: persbericht 15/09/2020 van Fevad).
Om deze groei te ondersteunen, moeten winkels zich blijven organiseren.
Ontwikkeling van goede praktijken op het gebied van logistiek en transport
95% van de fysieke winkels sloot de deuren tijdens de lockdown, maar zij die meegingen in de logica van drives of distributiecentra zagen hun activiteiten nauwelijks afnemen of zelfs groeien.
Winkels kunnen een plek worden voor de afhandeling van de orders die de webshop binnenkrijgt. Dit zorgt er op zijn beurt dan weer voor dat het aantal voorraadtekorten vermindert, de immobilisatie van de voorraad minimaal is en de opbrengst per m² winkel geoptimaliseerd wordt. Dit betekent wel dat winkels zich de bekende concepten op het gebied van logistiek en transport eigen moeten maken: beheer van de beschikbaarheid van de voorraad, planning van de bestellingen (inclusief aanvullen van de schappen in het verkooppunt), organisatie van het transport of retourmanagement (reverse logistics).
Het voordeel van een netwerk van winkels is uiteraard dat de afstand tot de consument korter wordt. Winkels worden een spil tussen de centrale opslagruimtes (logistieke platformen) en de consument.
De winkel, een nieuwe speler in het systeem van stadsdistributiecentra?
Winkels kunnen ook evolueren naar stedelijke logistieke distributiecentra, een pragmatische oplossing voor de bevoorrading van steden, waarbij zo weinig mogelijk transportmiddelen worden ingezet. Voorlopig heeft dit initiatief maar beperkt ingang gevonden, voornamelijk door problemen met concurrentie en marktwerking (vertrouwelijkheid van het aanbod, differentiatie), organisatie (overslag, kosten van de prestatie …) en lokaal beleid (onderneming of overheid?).
Toch vormen stedelijke logistieke distributiecentra een kans voor winkels: ze kunnen hun CO2-uitstoot verminderen (-5,5% tussen 2015 en 2018, bron: fcd) en tegelijkertijd de opbrengst van hun winkelruimte verhogen.
Ketens die al nieuwe logistieke processen hebben geïntegreerd in hun winkels, of deze zullen integreren, profiteren van de volgende voordelen:
- spreiding van de activiteiten tussen de winkelvloer en het magazijn tijdens piekperioden (Black Friday, uitverkoop, speciale aanbiedingen …);
- beperking van lokale voorraadtekorten door de beschikbaarheid van een algemene voorraad;
- één winkel kan de voorraden en goederenstromen beheren voor andere winkels uit het netwerk (aanvulling en orders);
- genereren van extra verkeer op de winkelvloer via Click & Collect. Bij winkels die online en offline kopen combineren, is er sprake van een gemiddelde omzetstijging van 14% (Oxatis-enquête over het profiel van e-commerceklanten in 2020);
- bijdrage aan maatschappelijk verantwoord ondernemen door een reductie van de levertijd, transportafstand en eventuele bijbehorende kosten. Door voorraden te groeperen en de orderpicking zo dicht mogelijk bij de klant te laten plaatsvinden, worden de afstanden verkleind.
De gevolgen voor het milieu moeten worden beperkt, maar als laatste schakel in de distributieketen moeten winkels ook voldoen aan de verwachtingen van klanten.
Aangezien de markt niet altijd uitgebreid kan worden, is optimalisatie onmiskenbaar een hefboom voor groei. Het verdelen van de goederenstroom over logistiek platform en winkel is een interessante ontwikkelingsstrategie en biedt voordelen voor iedereen.
Maar opgelet: een winkel is geen logistiek centrum. De processen moeten eenvoudig en efficiënt zijn om te voorkomen dat kansen een belemmering worden. Het is belangrijk om de “basis” niet uit het oog te verliezen en te kunnen inspelen op de behoeften “in de praktijk”.
Realtime, een vereiste voor prestaties
De sterk veranderende marktsituatie houdt in dat het bestaande informatiesysteem (IS) het voorraadniveau in alle voorraadpunten moet kunnen bepalen. Er is dus behoefte aan een realtime voorraadbeheersysteem dat de verwerking van de fysieke goederenstromen begeleidt.
Ontwikkelaars bieden verschillende mogelijkheden op dit gebied, zoals software voor kassasystemen, WMS, ERP of inhouse applicaties voor een deel of alle goederenstromen.
De distributiesector moet in elk geval kunnen vertrouwen op een betrouwbaar IS waarmee ze tijdig kunnen anticiperen en orders naar de beste picklocaties sturen (magazijn of winkel). De voordelen zijn legio: verwerking van de stijgende onlineverkopen, verhoging van de voorraadrotatie in de winkel, vermindering van het transportvolume, verhoging van de opbrengst van winkels en vermindering van de onverkochte artikelen die terugkeren naar het platform.
Conclusie: voor de winkel als sociale plek waar consumenten graag komen is nog altijd plaats in het logistieke ecosysteem. Door zijn transformatie voort te zetten, zal de lokale verankering alleen maar sterker worden. Winkels zijn al lang geen eenvoudig distributiepunt meer, maar vervullen tegenwoordig verschillende functies: advies en verkoop van producten, logistiek en verzending.
Morgen kan de winkel een compromis zijn in het belang van de huidige uitdagingen van de distributie: de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk en de levertijden zo kort mogelijk houden.